Pył to małe cząsteczki unoszące się w powietrzu, które są łatwo wchłaniane przez układ oddechowy do organizmu. Mają znaczący wpływ na zdrowie, a w wielu fabrykach pracownicy muszą spędzać całe dni w takim środowisku. Dlatego odpowiednia ochrona, wentylacja fabryczna oraz przestrzeganie zaleceń zawartych w licznych przepisach są kluczowe dla zapewnienia zdrowego środowiska pracy.
W kolejnych akapitach wyjaśnimy, jak unikać zapylenia w miejscu pracy i jakich przepisów należy przestrzegać. Omówimy także rodzaje kurzu oraz jego szkodliwość dla zdrowia ludzkiego. Jakie jest dopuszczalne zapylenie w miejscu pracy?
Zapylenie w środowisku pracy – najistotniejsze informacje
Pojęcie pyłu jest bardzo szerokie i może odnosić się do różnych cząstek, które wnikają oraz pozostają w powietrzu. Drobiny mogą pochodzić z rozpadu różnych ciał stałych – mielenia, kruszenia lub mielenia – podczas obróbki materiału. Jak łatwo się domyślić, pył występuje w wielu zakładach produkcyjnych. Dlatego problem związany z jego obecnością jest ważnym czynnikiem w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pył obejmuje również dym, mgłę czy aerozole.
Norma PN-ISO 7708:2001 określa podział pyłu na całkowity i respirabilny. Z kolei inhalacja ma dalsze podkategorie obejmujące pyły: przedtchawiczy, tchawiczy, tchawiczo-oskrzelowy oraz wziewny. Zagrożenie związane z jego obecnością może zależeć od wielu czynników. Są to między innymi rodzaj pyłu, wielkość cząsteczek, stężenie we wdychanym powietrzu, indywidualna podatność czy czas narażenia pracowników na złe warunki.
Kurz może być wdychany, ale może też osadzać się na skórze. Dlatego jego cząsteczki mogą podrażniać, uczulać, zwłókniać płuca, a nawet prowadzić do powstania guza nowotworowego.
Normy zapylenia w pracy – przepisy i regulacje z zakresu BHP
Nowe przepisy ujednolicają te już istniejące i poszerzają listę o 15 nowych substancji chemicznych oraz dopuszczalnych wartości stężeń, w tym NDSCh (najwyższym dopuszczalnym stężeniu chwilowym). Włącznie z:
- difenyloaminą – NDS dla frakcji wdychalnej dla przemysłu chemicznego, spożywczego, farmaceutycznego i gumowego wynosi 8 mg/m³;
- 4-chloro-3-metylofenolem – cząsteczka inhalacyjna o TLV 5 mg/m³. Jest składnikiem roztworów stosowanych przede wszystkim przez konserwatorów zabytków do konserwacji papieru i dezynfekcji tkanin;
- kwas nadoctowym o wartości NDS wynoszącej 0,8 mg/m³ i NDSCh wynoszącej 1,6 mg/m³. Jest substancją żrącą o szkodliwych skutkach przy wdychaniu, kontakcie ze skórą i połknięciu;
- eteru tert-butylowego – o NDS równym 100 mg/m³ i NDSCh wynoszącym 200 mg/m³. W wysokich stężeniach może podrażniać błony śluzowe oczu, nosa oraz górnych dróg oddechowych.
- propanem-1,3-sultonem – posiada NDS o wartości 0,007 mg/m³. Stosowany jest do produkcji barwników, żywic, przyspieszaczy wulkanizacji, fungicydów czy insektycydów. Został sklasyfikowany jako czynnik rakotwórczy klasy 1B, czyli szkodliwy w kontakcie ze skórą i po połknięciu.
Odciągi przemysłowe
Zanieczyszczenia takie jak kurz, szkodliwe opary, nadmierne ciepło techniczne czy hałas mogą niekorzystnie wpływać na zdrowie pracowników i pogarszać warunki produkcji, zmniejszając tym samym wydajność fabryk. Do usuwania materiałów niebezpiecznych, odkurzania czy filtracji powietrza w miejscu pracy stosuje się wentylację punktową, wykorzystując odciągi miejscowe (w tym odpylacze i specjalnie zaprojektowane odciągi spawalnicze), okapy stanowiskowe, ramiona odciągowe oraz okapy spawalnicze. Jeśli wykorzystanie lokalnego wyciągu jest ograniczone, stosuje się wentylację obszarową w całym zakładzie, potocznie określaną jako push-pull.
Ramię odciągowe nadaje się szczególnie do lekkich pyłów i oparów w powietrzu w szerokim zakresie zastosowań. Typowym wykorzystaniem jest obsługa różnego rodzaju drobin. Zastosowania spawalnicze, piekarnie i laboratoria to tylko niektóre z wielu przykładów, w których ta opcja stanowi dobry wybór.
Wśród zalet ramion wymienia się to, że poruszają się we wszystkich kierunkach i są łatwe w konfiguracji, dzięki czemu obejmują duże obszary robocze i/lub obsługują wiele miejsc pracy. Połączone z wentylatorami czy systemami odpylania usuwają zanieczyszczenia z odciąganego powietrza. Dzięki temu można je zawrócić do atmosfery lub poddać recyklingowi bez negatywnych skutków.
